Bouwen in karton

De trend van 'laser-cut' karton bouwkits zal zich ook dit jaar weer verder doorzetten. In tegenstelling tot kunststof-gebouwen heeft een fabrikant geen dure spuitgietmallen en -machines nodig en hoeven er niet honderden bouwkits te worden verkocht om de kosten er weer uit te krijgen. Met name in Duitsland hebben de modelbaanbouwers het karton herontdekt als materiaal voor fraaie gebouwen en details.

De kwaliteit is natuurlijk honderden keren beter dan met de simpele Pola Quick-bouwsetjes van een halve eeuw geleden. Tegenwoordig maakt men gebruik van lasersnijders, die het basismateriaal (karton voor de grafische industrie) met een extreme precisie kunnen snijden. Relatief kleine oplagen zijn mogelijk en door karton te gebruiken dat al de goede basiskleur van het model heeft, bespaart het de modelbouwer schilderwerk.

Een toonaangevende producent bij onze Oosterburen is Huppertz Modell Bau (HMB). Naast eigen producties (zoals de cokesfabriek Hansa) werkt HMB veel in opdracht van de grote merken. Zo wordt voor Lenz (goederenloods spoor 0), Roco (het nu in Neurenberg aangekondigde kolenmijncomplex Zollern Dortmund) en Märklin (de Märklinfabriek in H0) geproduceerd. Binnenkort krijgt HMB een actieve vertegenwoordiging in Nederland, die er ook voor zal zorgen dat een keur aan Nederlandse modellen zullen verschijnen. In het Neurenbergnieuws (en straks op OnTraxx in Utrecht) ziet u daar binnenkort meer van.

Naast genoemde merken betrekt ook Noch lasergesneden bouwsets van HMB. Inmiddels befaamd zijn de fraaie spoorbruggen naar Duits voorbeeld, welke het afgelopen seizoen in de handel kwamen. Ze zijn verkrijgbaar o.a. bij Conrad en natuurlijk bij de gesorteerde modelbaanwinkel.

In deze bijdrage zullen wij de bouw van zo'n brug beschrijven, het is simpeler en sterker dan u denkt!

Beschrijving

Bij het openen van de verpakking zien we een aantal kartondelen, looppaden uit lasergesneden hout en 2 landhoofden uit hardschuim. De inhoud wordt gecompleteerd door een duidelijke handleiding.

We bestuderen de handleiding, sorteren het spul en zijn klaar voor de start. De bouw neemt zo'n 2,5 uur in beslag.
Als eerste worden de dwarsverbanden opgezet. Spaarzaam gebruik van houtlijm is mogelijk door een spateltje te gebruiken. Het eerste verband staat, voor het verticaal uitrichten is een blokje handig.

De dwarsverbanden zitten met minieme bevestigingsstukjes in het raamwerk. Voorzichtig lossnijden (liefst langs een lineaal) en vastlijmen op de daartoe bestemde plaats. Een uitsteeksel valt in een gleuf van het andere onderdeel en de passing is prima.

In een fotodekseltje wordt wat houtlijm gespoten, met de spatel (een oude pincet) wordt hier steeds een beetje uitgehaald om op de verbindingen te strijken.

De lijm wordt spaarzaam op de te verbinden delen en de koppelstukjes opgebracht. Je kunt ook UHU Hart of andere lijm gebruiken, maar houtlijm heeft als voordeel dat het goed in het karton trekt en dat het kleurloos opdroogd.

Zo worden alle dwarsverbanden op hun plek gelijmd.

De onderzijde van het 'wegdek' is nu aan de beurt om te worden geplaatst:

Het werkstuk wordt omgekeerd en het dek wordt geplaatst en stevig aangedrukt.

Als deze ruwbouwfase klaar is, even kijken hoe zo'n brug staat tussen de landhoofden. De vaalgroene kleur van het vakwerk imiteert de kleur van bruggen waarop groene zinkverf is aangebracht prima.

We gaan vervolgens het vakwerk voor de beide zijkanten uit het raamwerk halen.

Ook hier weer stevig aandrukken en goed in de handleiding kijken of de klinknagelrijen aan de binnen- of buitenzijde komen.

De verbindingsgroeven krijgen vanaf de bovenkant nog een extra kwakje houtlijm.

Omwille van de stevigheid worden de randen nog even afgekit met houtlijm, rechtstreeks uit het flesje deze keer.

De buitenzijde van het aangebrachte vakwerk wordt nu van houtlijm voorzien, omdat daar een deel tegenaan komt met de klinknagels aan de buitenzijde. Let op dat de dwarsbalken niet van lijm worden voorzien.

De kanten met de klinknagels worden bevestigd. De klinknagels worden in de lasertechniek overigens gevormd door het materiaal om de klinknagels op een paar tienden van millimeters weg te laseren, waardoor de puntjes blijven staan.

Het brugdek wordt geplaatst. In het midden komt straks het spoor, aan weerszijden de onderhoudslooppaden.

Om het brugdek te bevestigen wordt ook weer spaarzaam houtlijm aan de onderzijde opgebracht.

Vervolgens mag 'de hand van de meester' het spul even flink aandrukken, waardoor de hechting van de lijm optimaal is.

Als volgende stap worden de looppaden geplaatst. Kleine plankjes, die gelukkig niet stuk voor stuk, maar als strip worden opgelijmd.

De staanders van de leuningen zijn met weinig (snij-)kracht uit hun raamwerk te lossen.
Weinig druk uitoefenen dus, verknal je al een staandertje, dan zijn er in totaal twee extra in het raamwerk opgenomen.

De staanders worden op de brug gelijmd, let er op dat ze recht komen te staan. Eventueel is er straks nog wel wat bij te buigen, maar het kan net zo goed meteen recht!

De leuning wordt aan de staanders bevestigd.

Het begint er waarachtig al wat op te lijken!

De klinknagelplaten die de driehoeksverbindingen vormen (onderdeel I) plakken we dan op de brug. Drie dotjes lijm en de verbindingsplaten zitten op hun plek.

Zo ziet het er dan uit. Helaas bevat de set geen wielgeleiders en afdekplaten voor het brugdek. Met profielen uit styreen of messing en 'Riffelblech' van Brawa kun je hier zelf nog wat leuks van maken. Dan is de brug klaar. Opvallend is de sterkte van de constructie: bij een zware loc zie je geen enkele doorbuiging. Op mijn toekomstige baan zal de brug in de Nebenbahn worden geplaatst en een rustiek riviertje en weggetje overspannen. Dan nog een waasje verf spuiten (stof en roest) en de brug kan doen wat 'ie moet doen: afstand overbruggen.

Ik hoop met deze reportage te hebben getoond dat de kartonkits eenvoudig te bouwen en bewerken zijn. Zoals in de inleiding gezegd komen er ook dit jaar in Neurenberg weer vele scenerysets waarbij karton het basismateriaal is. Probeer het zelf maar eens; het is leuk!